Door ervaring wijzer worden – Gedachten bij de foto’s van Jimmy Nelson

‘Kennis is alleen rumoer totdat het in je spieren zit’

Door Jos Kester

In alle tijden hebben mensen gezocht naar de zin van gebeurtenissen die hen zijn overkomen. Het is van alle tijden dat we graag willen weten waarom we elkaar tegengekomen, waarom het geluk ons toelacht of juist niet. En het is van alle tijden om je tegen ongeluk te beschermen, het af te zweren of af te kopen. Iedereen zoekt naar de reden van het gewond zijn. En in alle tijden waren er bemiddelaars tussen deze en de geestenwereld die zaken konden duiden. En dat gebeurde heel gewoon en heel eenvoudig in het dorp waar je leefde. Deze helpers gooiden bijvoorbeeld voorwerpen als orakel om je te helpen de zin te zien van zaken die je waren overkomen. Ze gingen voor je in trance als je ziek was, om in de andere werkelijkheid te onderhandelen met degene die je ziek hadden gemaakt. Ze bereidden drankjes en kompressen van geneeskrachtige kruiden. Ze zongen hun helingliederen voor je. Ze waren zeer herkenbaar, de mannen en vrouwen die voor het zielenheil van hun volk de zorg droegen.

Als je op deze tijd terugkijkt, dan spreekt er een eenvoud uit die we niet meer kennen. Er was een verbinding onderling die we niet meer kennen. Er was een spirituele verbinding die we niet meer kennen. Kennis betekende iets anders dan wat we er nu onder verstaan.

Ervaring

Dit bedacht ik onder meer toen ik het fotoproject van fotograaf Jimmy Nelson bekeek. De titel van het project is ‘Before they pass away’. Al kijkend vroeg ik me af wat het zou betekenen als de oude volkeren en hún kennis echt zouden verdwijnen.

Jimmy Nelson verbleef enige tijd bij de inheemse Asaro (Mudmen) uit Papoea Nieuw Guinea. Daar tekende Nelson de volgende oude wijsheid op: ‘Kennis is alleen rumoer totdat het in je spieren zit.’ Daarmee zeggen de Mudman dat kennis opdoen niet iets is dat je uit boeken leert. Kennis doe je volgens hen op door doen en ervaring. Zo weet je, als je het maar vaak genoeg hebt gedaan, feilloos wat je te doen staat als je oog in oog komt te staan met gevaar. Dat is zeer helder als je in de bergen van Siberië of in Nieuw Guinea woont. De belangrijkste  zorg is dat je voedsel vindt en dat je een plek hebt om dat voedsel te bereiden. Dit maakt het leven eerlijk en puur en dat zie je bij deze mensen. Ze weten dat je iets niet een beetje kunt doen, dat je niet kunt spotten met de natuurkrachten. Dat vormt je gedrag en houding ook ten opzichte van elkaar. Een Chukchi-stamlid in het noorden van Rusland merkte hierover op: ‘In het overleven voelen wij onze kern.’ Is dat gevoel bij ons niet wat verdwenen? Onze kern voelen? Is niet iedereen daarmee bezig en ernaar op zoek?

De Russische overheid bood deze Chukchi-stam ooit flats aan. Dat zou een comfortabeler leven betekenen voor hen. Maar na zes maanden waren ze teruggekeerd naar hun oude buitenleven. De echte ervaring en confrontatie met de elementen doet ze leven. Feitelijk gaat het om echtheid en puurheid bij het voelen van je kern.

De natuur liegt of manipuleert niet. Je kunt het niet op een akkoordje gooien. De natuur is uitsluitend echt. Daar is niets gekunsteld aan. Daarmee dagelijks te worden geconfronteerd is leven. Als je in een verstedelijkte omgeving woont waar geen natuur is, waar je niet de elementen hoeft te trotseren, waar veel mensen bij elkaar wonen, waar veel bebouwing is, waar je dagelijks je portie marketing via reclameborden en tv krijgt toegediend, daar wordt het lastig om je kern te voelen. Het gaat om echtheid. Als wij dat in onze leefomgeving vaker zouden tegenkomen, zouden we onze kern wel kunnen voelen. Want dan zegt de omgeving je de waarheid en is eerlijk. Er wordt niet weggekeken of geveinsd. Er is direct (oog)contact. Of is het misschien een transformatieproces?

Spirituele kracht

De fotograaf Jimmy Nelson zegt dat de meeste stammen waar hij is geweest het moderne leven willen dat wij leven. Dat ze bijvoorbeeld allemaal een televisie en een mobiele telefoon willen. Het is wel zeker is dat de oude manier van leven gaat verdwijnen. Vandaar de titel van zijn project: ‘Before they pass away’. Gedurende de jaren dat ik me met sjamanisme bezig houd, is mij opgevallen hoe waar de opmerking is van de Mudmen. Je kunt tientallen boeken lezen over heling en sjamanisme. Je zult nooit in staat zijn daarmee de diepte te bereiken die de oude medicijnmensen wel wisten te bereiken. Die met hun helingliederen diepe wonden en gebroken botten weer konden genezen. Er was een directe lijn met de natuur en spirit. Het is mijn ervaring dat wij daar als westerlingen ver vanaf staan. Het wordt me nu pas langzaam duidelijk hoe het een spirituele kracht is die heling brengt. Om met die kracht te werken hebben we een te dikke huid gekregen. Er is ook een onwetendheid over het gegeven dat niet de mens heling brengt, maar de mens louter een kanaal is. Hoe zuiverder het kanaal hoe beter de heling kan worden overgedragen. Mijn levenshouding dient daarom in overeenstemming te zijn met het doel van mijn werk als sjamaan. Het gaat om echt zijn.

Wat er tegelijkertijd hier in het westen gebeurt, is dat zeer veel mensen gebruik maken van de oude manieren van heling. Dat de oude holistische vormen van heling weer terugkeren, die we hebben we geleerd van de oude medicijnmensen en sjamanen. Zij die vanuit een groot vergevingsgezind hart naar Europa zijn gekomen (hun voormalige vijanden) om ons dichter bij onze kern te brengen. Zou het niet een bewustwordingsproces kunnen zijn dat ook de oude alchemistische wet helder maakt? Deze wet luidt: je eerst moet eerst de materie kennen voor je tot heelheid kunt komen. Is dat wat we wellicht zien gebeuren? Dat we via onze huidige wetenschappelijke kennis uitkomen bij de kennis die al eeuwen bestaat: alles is met alles verbonden en beïnvloedt elkaar.

Heel worden

Het gevaar van deze redenering is dat ik opnieuw onze westerse samenleving bovenaan de ladder van ontwikkeling plaats en de oude volkeren daarmee afschrijf. Dat is niet wat ik beoog. Integendeel. Er zijn ook veel volkeren die hun oude tradities weer in ere herstellen in deze wereld en deze tijd. Niet alleen voor hun eigen kinderen, maar ook omdat ze ervan overtuigd zijn dat wij hun kennis nodig hebben. Alleen is fotograaf Jimmy Nelson daar (nog) niet geweest. Ik ben een van de mensen die de oude kennis weer heeft geleerd en doorgeeft aan anderen. Ik heb de hoop dat dit ook bijdraagt aan de heling tussen Europa en de volkeren die onder de Europeanen hebben geleden.

Goed. Wij hebben dus iets anders te doen, voorbij de ontberingen van een nomadisch leven. Het gaat om heel worden in gebieden die nu pas en kortgeleden zijn opengelegd. Het is pas sinds Freud dat we kennis hebben kunnen maken met onze zielenroerselen, onderbewustzijn en de archetypen van Jung. Sindsdien zijn er nieuwe jachtvelden geopend, die hele andere vaardigheden van ons verlangen. En dat zijn vaardigheden van heel-zijn. Echt zijn. Dus steeds de ervaring opdoen dat als jij echt bent, je uitsluitend echtheid zult ontmoeten. Die ervaringen leveren kennis op die in je spieren gaat zitten, waardoor je ook je kern weer kunt gaan voelen. Aho.

Jos Kester is sinds 1996 met sjamanisme verbonden. Hij geeft persoonlijke consulten, organiseert gatherings met medicijnmensen en elders, geeft zweethutten, organiseert de vision quest, geeft basiscursussen sjamanisme en een jaartraining. Zie www.spiritcompany.org.

Foto Jimmy Nelson.

Fotoproject ‘Before they pass away’

Met het fotoproject ‘Before they pass away’ heeft fotograaf Jimmy Nelson een groot aantal inheemse volkeren in hun eigen omgeving vastgelegd. Hiermee heeft hij een beelddocument aan de wereld nagelaten op het moment dat veel van deze dichtbij-de-natuur volkeren op het punt staan te verdwijnen.

Op de site www.beforethe.com is een fraaie serie beelden van deze inheemse groepen te zien. Ook verscheen er een boek. Jimmy treedt regelmatig op in Europa. Een interview met hem in de talkshow De Wereld Draait Door van oktober 2013 is te zien op http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/30118.