Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views : Ad Clicks : Ad Views :
img

De Verlichting van het Rozenkruis

/
/
/
10824 Views

Zo’n 400 jaar geleden was er in West-Europa al een spirituele opleving. Een blijvertje dat in die tijd ontstond, is de ‘beweging’ van het Rozenkruis. Ontstaan vanuit enkele geschriften. Tot op vandaag actueel.

Door Jacob Slavenburg

Als in het jaar 1600 de hermetist Giordano Bruno om zijn ketterse ideeën in het openbaar in Rome wordt verbrand, treedt Europa in een nieuw tijdperk. Een decennium later legt René Descartes de grondslag voor de ‘Verlichting’: een materialistisch ideaal van een ontzielde wereld. Maar de spirituele verlichting was gelukkig met de verbranding van Giordano Bruno niet verloren gegaan. Aan de vooravond van de Dertigjarige Oorlog – de eerste oorlog in de wereldgeschiedenis waarin meer burgers omkwamen dan militairen (nu helaas regel geworden) – gebeurde er iets heel bijzonders. Er verschenen enkele mysterieuze documenten: Rozenkruisersmanifesten. De oorlog konden ze niet meer keren. Toch vormen ze de grondslag voor een hernieuwde opleving van de westerse spiritualiteit.
Frances A.Yates begint in die periode haar magistrale werk The Rosicrucian Enlightenment met een schitterende omschrijving van een koninklijk huwelijk. De Engelse prinses Elizabeth trouwt met een kleinzoon van Willem van Oranje, keurvorst Frederik V van de Palts. Een ‘huwelijk tussen Rijn en Thames’, waarin Engeland en het continent met elkaar worden verbonden. Engeland beleefde de nadagen van de Elizabethiaanse Renaissance met illustere figuren als Wiliam Shakespeare, John Dee en Francis Bacon. Op het vasteland wordt Heidelberg onder keurvorst Frederik V een centrum van kunst en wetenschap.
In Bohemen is in diezelfde tijd Rudolf II koning. Aan zijn hof verblijven met regelmaat de grote geleerden van die tijd als Johannes Kepler, Tycho Brahe, Michael Maier, John Dee en Giordano Bruno; wetenschappers, astronomen, alchemisten en filosofen. Dat kan nooit goed gaan. Rudolf wordt door de Duitse keizer afgezet. Bohemen komt in opstand en zoekt een andere koning. Dat wordt onze Frederik V. Hij regeert precies een winter, vandaar zijn bijnaam ‘Winterkoning’. Hij wordt verslagen en vlucht met zijn Engelse vrouw naar Den Haag. Bohemen wordt geterroriseerd. Uit het brandende Praag weet een der grondleggers van de Pansofie, Commenius, te ontvluchten. De Pansofie is de alles omvattende universele wijsheid, waarin wetenschap, theologie en filosofie een huwelijk aangaan.

Waarheid en Licht
In dit uiterst boeiende tijdvak ontstaan, schijnbaar uit het niets, een drietal Rozenkruisers-geschriften. In 1614 verschijnt een anoniem geschrift: de Fama Fraternitatis, des Löblichen Ordens des Rosenkreutzes. Oftewel: De roep van de broederschap van de lofwaardige orde van het Rozenkruis. De ‘roep’ was gericht aan de staatshoofden, regeringen en geleerden van Europa. Het geschrift onthult het bestaan van een wijs mens, ‘Vader Broeder C.R., een Duitser, hoofd en stichter van onze Broederschap’. Na een reis door het Midden-Oosten bouwt hij samen met enkele volgelingen een tehuis, Sanctus Spiritus genaamd. De broederschap is een feit. Ze komen het volgende overeen:

1. Niemand van hen mag een ander beroep uitoefenen dan het genezen van zieken, en wel geheel kosteloos.
2. Niemand van hen wordt door de Broederschap verplicht bepaalde kleding te dragen, maar ieder voegt zich naar de gewoonten des lands.
3. Iedere broeder vervoegt zich elke jaar bij het Huis van de Heilige Geest, óf hij laat de oorzaak van zijn wegblijven weten.
4. Ieder broeder ziet naar een geschikte persoon uit, die hem te eniger tijd zou kunnen opvolgen.
5. Het woord R.C. zal hun zegel, wachtwoord en kenmerk zijn.
6. De Broederschap zal honderd jaar geheim blijven.

Kort daarop, in 1615, verschijnt in het Latijn een geschrift Confessio Fraternitatis, waarin de boodschap van de Fama herhaald wordt. De boodschap luidt in het kort: ‘God heeft besloten de waarheid, het licht en de waardigheid te hergeven, die hij eertijds met Adam uit het paradijs deed vertrekken om de menselijke ellende te verzachten. Daarom is het nodig dat nu alle dwaling, duisternis en gebondenheid wijken, welke geleidelijk, bij het vorderen van de omwenteling van de grote globe, in de wetenschappen, de werken en de regeringen van de mensen zijn ingeslopen, waardoor deze voor het grootste deel verduisterd werden.’
In de Confessio wordt de naam van C.R. onthuld. Het blijken de initialen te zijn van een zekere Christiaan Rozencreutz.

Alchemie
Weer een jaar later verschijnt een nieuw Rozenkruis-manifest: de Chymische Hochzeit Christiani Rosencreutz, oftewel De (al)chemische bruiloft van Christiaan Rozenkruis. Het is een christelijk alchemistische tekst met een inwijdingskarakter. Christiaan Rosencreutz wordt uitgenodigd voor een koninklijke bruiloft. Hij gaat op reis en bereikt, na de nodige ontberingen, de poort van het paleis waar de bruiloft zal plaatsvinden. Boven de poort prijkt een bord met het opschrift: procul hinc, procul ire prophani, ‘weg, weg van hier, o oningewijde’. In het paleis zelf aangekomen worden de bruiloftsgasten onderworpen aan een aantal proeven, symbolisch voor de inwijdingsweg. Uiteindelijk blijft Christiaan Rosencreutz met nog enkele andere genodigden over om de bruiloft van de koningskinderen bij te wonen.
Niet voor niets heet het manifest Chymische Hochzeit. Het staat bol van alchemistische symboliek. Zo heet de leidsvrouwe van de bruiloftsgasten Alchimeia. En op de vijfde dag varen de gasten over een meer naar de ‘toren van Olympus’, waar een groot laboratorium is ingericht. Op de zesde dag voltrekt zich de alchemistische arbeid die zich telkens een verdieping hoger afspeelt. De toren verbeeldt in wezen een retort: hoe hoger in de ‘fles’ hoe transparanter het proces wordt, hoe verfijnder de materie. Uiteindelijk wordt hier het koningspaar geregenereerd uit de onthoofde (ontdaan van het materiële denken) lichamen van de oude koningen. In hun naaktheid liggen bruid en bruidegom tezamen, het alchemistische symbool van de coniunctio, de eenwording. Wat in de geest is begonnen krijgt gestalte in het vlees. Op de zevende dag vindt de bruiloft plaats. De gasten worden geïnstalleerd als ‘ridders van de gouden steen’. Zij hebben het alchemistische proces begeleid tot aan de ‘steen der wijzen’.
De geschriften ontstonden in Duitsland van de hand van Johann Valentin Andreae. De oproep tot een geestelijke renaissance – ‘hoe de tekortkomingen van de kerk en van de gehele moraalfilosofie verbeterd zouden kunnen worden’ –  verspreidde zich over heel Europa. Vooral in Engeland sloeg de Rozenkruis-gedachte aan in een kleine kring intellectuelen. De naam Francis Bacon (1561-1626) wordt nogal eens hiermede in verband gebracht, omdat in zijn New Atlantis rozenkruisersideeën zouden zijn verwerkt. Een meer directe verbinding tussen Engelse auteurs en de rozenkruistraditie is te vinden in de werken van Robert Fludd (1574-1637). Volgens Fludd was Christus de Steen der Wijzen die ieder mens in staat stelt om te transformeren en zo een waardige kandidaat te worden voor de Broederschap van het Rozenkruis. Fludd is door sommige auteurs ook in verband gebracht met de vrijmetselarij (vlak bij zijn woning was een loge gevestigd), maar deze link wordt pas openlijk zichtbaar bij een beroemde leerling van Andreae, de eerder genoemde Commenius. Hij richtte in 1667 in Amsterdam het ‘Collegium Lucis’ op, geïnspireerd op de Broederschap van het Rozenkruis.

Impact
Onontbeerlijk bij iedere studie naar het Rozenkruis en de daaropvolgende Verlichting is sinds de 70er jaren van de vorige eeuw The Rosicrucian Enlightenment van Frances A.Yates geweest. Dankzij uitgeverij Synthese is dit boek nu in het Nederlands uitgegeven in een fraai gebonden uitvoering met treffende en terzake doende illustraties. Belangrijke figuren als Francis Bacon, René Descartes en Isaac Newton worden in nieuwe contexten geplaatst. Dit werk heeft grote impact gehad op ons begrip van de rijke westerse esoterische traditie. Met haar grote eruditie laat Yates het licht schijnen op een van de boeiendste tijdperken uit de Europese geschiedenis. Met haar onderzoek tilt ze de studie van de esoterische Rozenkruisers uit de occulte hoek en plaatst ze in de context van dit fascinerende tijdperk. Een boek om te lezen, te herlezen en weer opnieuw te lezen.

Frances A. Yates, De verlichting van het rozenkruis, Synthese Rotterdam; luxe gebonden editie in halflinnen band, 278 pagina’s (met in de appendix de volledige teksten van de Fama en de Confessio).

Jacob Slavenburg is auteur van tal van boeken op het gebied van spiritualiteit, esoterie en onder andere gnosis. Zijn meest recente boek is Het Document, een spirituele roman. Meer: www.jacobslavenburg.nl.



Plaats een reactie

    Artikel delen
  • Facebook
  • Twitter
  • Google+
  • Linkedin
  • Pinterest